ORHAN HANÇERLİOĞLU
1916 yılında İstanbul’da doğan sanatçı, felsefe ve ekonomik alanındaki sözlük çalışmalarıyla tanınır. 1935’te Şişli Terakki Lisesi’nden, 1939’da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Meriç, Keşan ve Karaisalı’da kaymakamlık yaptı. İstanbul Belediye Müfettişi, Emniyet Şube Müdürü, İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosu Müdürlüğü yaptı.
Orhan Hançerlioğlu'nun yaşam öyküsü
Doğum 19 Ağustos 1916 İstanbul
Ölüm 09 Temmuz 1991 İstanbul
1916 yılında İstanbul’da doğan sanatçı, felsefe ve ekonomik alanındaki sözlük çalışmalarıyla tanınır. 1935’te Şişli Terakki Lisesi’nden, 1939’da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu.
Meriç, Keşan ve Karaisalı’da kaymakamlık yaptı. İstanbul Belediye Müfettişi, Emniyet Şube Müdürü, İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatrosu Müdürlüğü yaptı.
1953’ten sonra İETT’ye girerek Hukuk İşleri Müdürü olarak çalışmaya başladı. İETT’de görev yaptığı sürede İstanbul kent tarihi açısından önemli işlere imza attı. Kurumun hukuk işlerinin yanı sıra kültürel aktivitelerini de başarıyla yönlendirdi.
Bugün, “İETT Ünlüleri“ olarak bilinen çok sayıda sanatçı ve edebiyatçıya öğrencilik yıllarında yarı zamanlı iş imkânı sağlayarak eğitimlerine devam etmelerine yardımcı oldu. Bu isimler arasında Eski TBMM Başkanı Ferruh Bozbeyli Yaşar Kemal, Tuncel Kurtiz, Hıfzı Topuz ve Memduh Ün gibi ünlüler de yer almaktadır.
1978’de emekliye ayrıldı.
Emekli olduktan sonra bir süre yurtdışı geziler yaptı, Fransa, Almanya, Hollanda, İtalya, İsviçre gibi Avrupa ülkelerini gezdi. Türk Dil Kurumu'nda görev aldı.
Edebiyata şiirle başlayan sanatçı, bir süre öykü ile ilgilendi. Şadırvan dergisinin öykü yarışmasında birincilik kazandı. Beş Sanat, Varlık, Yeditepe, Yenilik, Ataç ve Türk Dili dergilerindeki ürünleriyle adını duyurdu.
1950’lerde romana yöneldi. 1951’den 1957’ye kadar her yıl bir roman yayınladı. Bu romanları birer büyük hikaye ölçüsünde dar tuttu. Her birinde yeni bir biçim denemesine girişti.
Daha sonra felsefe ve ekonomi konularındaki çalışmalara ağırlık verdi. Temel başvuru niteliğinde birçok kitap hazırladı. Ruhbilim, felsefe, ekonomi, ticaret ve inanç sözlükleri de bunların arasındadır.
Orhan Hançerlioğlu 1956-58 yılları arasında TRT uzun dalga radyo yayınında akşam saatlerinde yer alan "Binbir gece masalları" adlı yayında masalları seslendirdi.
Sanatçı, 9 Temmuz 1991’de İstanbul’da yaşamını yitirdi.
Edebi Kişiliği:
Romanlarında büyük şehirde yaşayan insanların sıkıntılarını, Anadolu’nun problemlerini anlatmıştır. Hemen tamamı “ben” merkezli olan romanlarının konularını, çoğunlukla öğretmen olarak görev yaptığı Anadolu’nun çeşitli kasaba ve kentlerindeki gözlemlerinden almıştır.
Romanlarını birer büyük hikâye ölçüsüyle daraltması, her birinde yeni bir biçim denemesine girişmesi, dikkati çeken özelliklerdir.
İlk romanı Karanlık Dünya’da idealist bir hâkimin bir Anadolu kasabasındaki mücadelesi anlatılır. Romanın sonunda kahramanın Anadolu’da kalmaya karar vermesi idealizmin vardığı noktayı ortaya koyar.
Ekilmemiş Topraklar’ da fakir köylü ile devlet arasındaki çatışmayı işler.
Büyük Balıklar İstanbul panoraması niteliğindedir. Değişik kesimlerden farklı insanların yaşama tarzları, zevkleri, bunalımları anlatılır.
Oyun adlı eserinde Halim adındaki devlet memurunun gerçek dünya ile hayal dünyası arasındaki geliş gidişleri, insanın mutsuzluğu ve çaresizliği işlenir.
Beşinci romanı Ali’de farklı bir anlatım tarzı vardır. Aynı isimde ve ayrı bende bir kişi toplumun değişik kesimlerindendir. Romanın her bölümü Ali’nin bir başka kişiliğini anlatacak şekilde düzenlenmiştir.
Kutu Kutu İçinde iki kız arasında tercih yapmak durumunda olan Doğan’ın dünyası, çelişkileri ve endişeleri anlatılır. Romanda bir insanın toplumsal davranış değerleri ile kendi içerisindeki değerleri arasındaki çatışmalar anlatılır.
Yedinci Gün’de Ömer adlı bir kişinin, kişiliğinden ödün vererek o zamana kadar kazandıklarını elinin tersiyle itmesi sonucu özgürlüğüne kavuşarak bilinçaltına yerleşmiş basit isteklerini yaşama koymasını anlatır.
Orhan Hançerlioğlu’nun son romanı Bordamıza Vuran Deniz’de Antep’ten çıkıp İstanbul’a yerleşen Hacı Cemalettin Efendi ailesinin yaşadıkları anlatılır. Bu romanda hem büyük şehirlere göç gibi bir konu işleniyor hem de bir aile tarihi gözler önüne serilir.
Hançerlioğlu, hikâye ve romanlarında toplumu ve insanı psikolojik açıdan da irdeleyen bir yazar olarak dikkat çekmiştir.
Düşün hayatımıza çok şey katan yazarın eserleri felsefi kaynak olmaları bakımından başucu kitabıdır. Düşünce tarihini pratik, akıcı, roman havasında ve çok çok sade dille anlatmıştır.
“Hancerlioğlu demek; bilime, bilgiye, evrene ve düşünmeye sevgi ile baka bilmek demektir. Ve "öğrenmek benim mutluluğumdur" diyen yazar eminim bu mutluluğu okurlarına da tattırmıştır.”
ESERLERİ [15]
ŞİİR:
Kıvılcım (1936)
ROMAN:
Karanlık Dünya (1951)
Büyük Balıklar (1952)
Oyun (1953)
Ekilmemiş Topraklar (1954)
Ali (1955)
Kutu Kutu İçinde (1956)
Yedinci Gün (1957)
Bordamıza Vuran Deniz (1960)
Başka Dünyalar (Karanlık Dünya, Oyun, Kutu Kutu İçinde romanlarının toplu baskısı, 1962)
Bütün Romanları (2 cilt, 1981)
ÖYKÜ:
İnsansız Şehir (1953)
İNCELEME:
Erdem Açısından Düşünce Tarihi (1963)
Mutluluk Düşüncesi (1965)
Başlangıcından Bugüne Kadar Özgürlük Düşüncesi (1966)
Felsefe Sözlüğü (1967)
Düşünce Tarihi (1970)
Ekonomi Sözlüğü (1972)
İnanç Sözlüğü (1975)
Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve Akımlar (7 cilt, 1976-1980)
Felsefe Ansiklopedisi Düşünürler Bölümü (2 cilt, 1985)
Ticaret Sözlüğü (1982)
Ruhbilim Sözlüğü (1988)
ÖDÜLLERİ
1956 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü, Ali ile
Yorum ya da sorularınız için: bilgi@bilgipesinde.com
