HİLAFETİN KALDIRILMASI
Saltanatın kaldırılması ve cumhuriyetin ilânı nedeniyle hiçbir gereği kalmayan halifelik, varlığını korumaya devam ediyordu. İstanbul’daki son halife de bu durumdan yararlanarak cumhuriyet rejimi karşısında ayrı bir kuvvetmiş görüntüsünü vermekten çekinmiyor, tantanalı törenler düzenliyor, devlet bütçesinden kendisine ayrılan ödeneği az görüyordu.
Halifeliğin Kaldırılması ve Diyanet İşleri Başkanlığının Kurulması
Saltanatın kaldırılması ve cumhuriyetin ilânı nedeniyle hiçbir gereği kalmayan halifelik, varlığını korumaya devam ediyordu. İstanbul’daki son halife de bu durumdan yararlanarak cumhuriyet rejimi karşısında ayrı bir kuvvetmiş görüntüsünü vermekten çekinmiyor, tantanalı törenler düzenliyor, devlet bütçesinden kendisine ayrılan ödeneği az görüyordu.
Bu tutum, cumhuriyet karşıtı çevreleri kımıldanmaya yöneltiyor, bir kısım basın da halife yanlısı bir tutumun içine itiliyordu. Halbuki büyük özverilerle kurulan genç Türkiye Cumhuriyeti’ni her türlü tehlikeden korumak vazgeçilmez görevdi. Artık halife sorununun da kesin şekilde çözülmesi gerekiyordu.
3 Mart 1924 tarihinde çıkarılan bir yasayla hilâfet kaldırılarak son halife yurt dışına çıkarıldı. Halifeliğin kaldırılışıyla Türkiye Cumhuriyeti, lâiklik yolunda bir büyük adım daha attı; zira millî egemenliğe dayalı bir rejimde, çağdaş ve lâik devlet kavramında "halifeli cumhuriyet" söz konusu olamazdı.
Anayasa’da, 1928’de yapılan bir değişiklikle "Türkiye Devleti’nin dini, din-i İslâmdır" maddesinin de kaldırılması, cumhurbaşkanı ve milletvekillerinin yemin şeklinin yeniden düzenlenmesi, lâiklik yolunda aşılan büyük gelişmeler oldu. Nihayet 5 Şubat 1937’de lâiklik, Türkiye Cumhuriyeti’nin temel ilkelerinden biri olarak Anayasa’da yer aldı.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Kurulması (3 Mart 1924)
Bütün vakıfların, medreselerin ve ibadethanelerin denetim ve yönetimi, çıkarılan kanunların İslam hukukuna uygunluğunun denetimi Şeriye ve Evkaf Vekâleti (Bakanlığı) tarafından yerine getiriliyordu.
Mecliste kabul edilen kanunla, Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Bu kanunla hukuki işlemlere ait hükümlerin yasama ve yürütme yetkisi, Türkiye Büyük Millet Meclisi ile onun oluşturduğu hükûmete devredilelerek vakıflar müdürlüğü kuruldu.
İslam dininin inançlar ve ibadetlerle ilgili bütün hükümlerin ve işlerinin yürütülmesi ve dinî kurumların yönetimi için Diyanet İşleri Başkanlığı kuruldu. Kanunun dördüncü ve devamındaki maddeleriyle Diyanet İşleri Başkanlığı, başbakanlığa bağlandı. İbadet yerlerinin düzenlenmesi ve din görevlilerinin atamasıyla ilgili işlemleri yerine getirmekle görevlendirildi.
İlk Başkanlığa Ankara müftüsü Rıfat Börekçi getirildi.
Yorum ya da sorularınız için: bilgi@bilgipesinde.com
